r t t y - b u l l e t i n -------------------------- xx xxxx wekelijks bulletin van pi4vrz/a. xxxxxx landelijk zendstation van de vrza, xxx xxx d e vereniging van radio zend amateurs. xxx xxx q t h : apeldoorn - regio 05 xxx vrza xxx locator : c m 70 b - j o 22 x f. xxx xxx frequenties apeldoorn: 3.602 mhz lsb. xxx xxx 145.250 mhz fm. en 433.575 vert. rondstr. xxxxxx relais limburg: 144.775 en 433.250 mhz. vert. xxxx relais kagerland: 145.225 mhz.fm vert.rondstr. xx relais friesland: 430.025, 1298.700 mhz. datum : zaterdag 3 maart 2001. redactie deze week : pe1oph -theo. dit bulletin wordt uitgezonden met een snelheid van 50 baud en een toonshift van 170 hz.( 1275 hz - 1445 hz) en op 80 m in lsb. -pi4vrz/a--- met relayering in limburg, friesland en kagerland- van de redaktie: ---------------- een heel goedenmorgen, beste rtty-vrienden, ik wens iedereen een voorspoedig ontvangst toe en weer veel leesplezier bij dit reserve- bulletin, dat we uitzenden omdat het normale bulletin niet is aan- geleverd. -------------------------------------------------------------------- sporadic e nader beschouwd. vertaling/bewerking van artikel =========================== df2zc uit funk 5/2000. (bernd mischlewski,medewerker funk) sporadic-e, kortweg es, is n van de facinerendste verschijnselen in de 6- en 2- meterband. onder het begrip es verstaat men grotere of kleinere ge-ioniseerde wolken, die zich op een hoogte tussen de 90 en 110 kilometer in de nabijheid van de e-laag vormen. de graad van ionisering kan van tijd tot tijd zo groot worden, dat frequenties tot 50 mhz, in extre- me gevallen zelfs tot hoger dan 200 mhz gereflecteerd worden. daarbij zijn afstanden tot maximaal 2500 km te overbruggen. in enke- le gevallen zijn op 144 mhz zelfs verbindingen over meer dan 4000 km gemaakt. omdat de reflectie vrijwel zonder verstrooiingsverlies ge- beurt, kan er met 10 watt vermogen een rapport rond s-9 genoteerd worden. de signalen zijn daarbij helemaal schoon. ------pi4vrz/a----met relayering in limburg, kagerland en friesland- het onvoorspelbare van es. helaas zijn es-openingen slechts met een geringe nauwkeurigheid te voorspellen. ze komen en verdwijnen net zo geheimzinnig als de clown uit stephen kings thriller ,,es''. ze ontstaan quasi-toevallig, dus sporadisch, vandaar de naam e-spo- radisch. de tijdsduur van zulke openingen ligt in de 2-m band van enkele mi- nuten tot een kwartier of langer en kan met intervallen over een he- le namiddag verspreid in de tijd waargenomen worden. op 50 mhz is een veel kleinere ioniserings-graad benodigd voor re- flexties, vandaar dat ze op 6 meter vaker, sterker en langduriger zijn waar te nemen. bepaalde zaken vallen op bij es: het is een typisch propagatie-verschijnsel van het zomerhalfjaar, omdat 99 procent van alle 144 mhz es-verbindingen zich afspeelt tus- sen mei en september. de eerste es-openingen worden meestal geregistreerd in de tweede helft van mei , de laatste eind augustus. de grootste kans op es bestaat in de maanden juni en juli. omdat in die periode ook diverse meteorietzwermen langs de aarde ko- men ( de aritiden, de c-perseiden, juni-lyriden en de aquiriden ), wordt een samenhang tussen es en meteorietzwermen niet als toevallig beschouwd. daarnaast wordt er ook een zeker verband met zonnige weersomstandigheden aangenomen. -----pi4vrz/a---met relayering in limburg, kagerland en friesland--- sporadische e-wolken zijn een lokaal en toevallig optredende samen- klontering van electronen-concentraties. de metaal-ionen, meestal bestaande uit ijzer en magnesium, die door meteoriet-deeltjes, welke in de atmosfeer terecht komen, versterken en stabiliseren deze con- centratie. de verticale uitbreiding van de reflectielaag kan oplopen tot 5 km, de horizontale verspreiding van zo'n es-wolk loopt uiteen van 10 tot 100 km. hypotheses, theorie-en en vermoedens. ------------------------------------ de precieze ontwikkeling van de ionisatie-wolk is niet bekend. naast andere veronderstellingen wordt een samenhang met ionospherische winden aangenomen. er bestan echter ook theorie-en, die het zoeken in onweers-invloed, jet-streams (kanalen met een enorme windsnelheid in de bovenste laag van de troposfeer) + een verband met het magnetisch veld van de zon. vaak wordt in kringen van vhf-amateurs het vermoeden geuit, dat een aktief of verstoord aardmagnetisch veld het optreden van sporadische e-wolken tegenwerkt. bewijzen hiervoor konden tot nu toe hiervoor niet worden geleverd. er bestaan aanduidingen, die zowel voor als tegen deze theorie kun- nen worden ge-interpreteerd. ----pi4vrz/a---met relayering in limburg, kagerland en friesland---- een feit is echter, dat gedurende de periode van minimale zonnevlek- ken-activiteit meer en langduriger openingen voorkomen. zonder twijfel verstoren veranderingen in het aardmagnetische veld de opbouw van lokale ionisatie-wolken. de vraag in hoever deze veranderingen het ontstaan van es-wolken be- lemmeren kan echter niet beantwoord worden. angel nestorov, lz1ag heeft een zeer interessante theorie, waarbij hij beweert, dat veelvuldige en langdurige sporadic e-openingen dan optreden wanneer het magnetisch veld van de zon en dat van de aarde in een gelijke richting wijzen. wat verder opvalt. ================= naast een voorkeur voor een bepaald jaargetijde, valt ook een duide- lijke verdeling over de dagelijkse 24 uur op: heel vaak vindt es-ak- tiviteit op 2m in de late ochtend en late middag plaats, evenals in de vroege avonduren, zo vanaf 1600 utc. maar ook in de vroege och- tend en rond middernacht is sporadic e mogelijk. hieronder volgt een staatje voor 144 mhz, waaruit blijkt, dat in de late ochtend en tegen de avond es-openingen het meest waarschijnlijk zijn: (tijden in utc) 00.00 - 04.00 ++ 04.00 - 06.00 + 06.00 - 08.00 +++ 08.00 - 10.00 ++++++++ 10.00 - 12.00 +++++++++++++++ 12.00 - 14.00 +++++++++ 14.00 - 16.00 ++++++++++++++ 16.00 - 18.00 +++++++++++++++++ 18.00 - 20.00 ++++++++++++++++ 20.00 - 22.00 ++++++++++ 22.00 - 24.00 +++ ----pi4vrz/a---met relayering in limburg, kagerland en friesland---- op grond van de lagere frequentie is op 50 mhz veel vaker en langdu- riger sprake van openingen, dit vanwege de daarvoor benodigde lagere ioniseringsgraad. wanneer er sprake is van een es-opening ziet men vaak een karakte- ristieke verplaatsing van de es-wolken. ze bewegen steeds in west- tot zuidwestelijke richting. heel duidelijk werd dit op 17 juni 1989 in noord-duitsland: in de vroege ochtenduren zijn op 144 mhz russi- sche stations ver ten oosten van moskou te werken. tijdens deze ope- ning verplaatste de es-wolk zich naar het zuidwesten, waardoor er tegen het middaguur oekraine en bulgarije gewerkt werd, later servie plus z.italie en 's avonds nog spaanse stations. groot resultaat met klein vermogen. ================================== bij sporadic e condities zijn, wegens de vrijwel verliesvrije reflectie, bijna altijd goede signaalrapporten mogelijk. daarom kan er ook met eenvoudige middelen gewerkt worden. juist dan, als de reflectiegraad overeenkomt met de werkfrequentie, kan de veldsterkte enorm oplopen. ----pi4vrz/a---met relayering in limburg, kagerland en friesland---- een vermogen van 10 watt uit de trx en een 10-elements yagi voldoen bijna altijd op 2 meter. onder bijzonder gunstige condities zijn zelfs verbindingen met 3 watt in een rubberduck van een portofoon mogelijk. hiervan is in 1989 een voorbeeld in apeldoorn vanuit een dakraam be- kend met - op 2 meter - een verbinding naar oh. het grootste practische probleem leveren de pile-ups van dx-stations op. vandaar dat hier gepleit wordt voor: je niet in de pile-up men- gen, maar over de band draaien en naar andere stations op zoek gaan, cq. zelf op een vrije frequentie ,,cq-dx de ......'' roepen. een methode die goed bevalt is het gebruik van een vertikaal gepola- riseerde yagi met een kleine openingshoek. die afstraling wordt het best door de es-wolk gereflecteerd. ze kaatst al het ware verder net als een steentje, dat over het wateroppervlak wordt gegooid. hoe kleiner de invalshoek, des te verder komt men. bij nog zwakke ionisatie van de es-wolk, waarbij de ionisatie-sterk- te net tot de 144 mhz komt, zijn de stations met gestackte antennes het eerst succesvol, terwijl met ,,standaard-antennes '' nog niets is waar te nemen. ----pi4vrz/a----met relayering in limburg, kagerland en friesland--- bijzondere resultaten. ===================== hier en daar zijn gedurende de laatste 30 jaar op 2 meter zelfs es- verbin-dingen gemaakt, die duidelijk te maken hadden met meer dan 1 reflectie, tot 2500 km. het afstandsrecord op 144 mhz ligt momenteel op 4200 km. bij deze lange afstandsverbindingen wordt gediscussieerd over meer- dere mogelijkheden waarbij dit tot stand komt. de theorie, die uitgaat van een ( 1 ) ,, hop '' wordt hierbij uitge- sloten, omdat de reflectie dan zou moeten plaats vinden op ongeveer 300 km hoogte, in de buurt van de f2-laag. de ,,dubbele hop''-theorie kan hier slechts bij grote uitzondering worden gebruikt, omdat hiervoor twee gelijktijdig optredende es-wol- ken met een gelijke ioniseringsgraad nodig zijn. en die zouden zich dan ook nog op precies de goede afstand t.o.v. elkaar moeten bevin- den. dat is op 144 mhz met een heel kleine waarschijnlijkheid het geval. desondanks is er in de usa met aanwijsbare zekerheid dit fe- nomeen geconstateerd en gebruikt. op 50 mhz daarentegen is dit ,,double-hop''-verschijnsel veel vaker te bespeuren, omdat geringere ionisering van es-wolken op deze fre- quentie voldoet. ----pi4vrz/a----met relayering in limburg, kagerland en friesland--- samen met troposferische randverschijnselen zijn verbindingen moge- lijk tot over 3000 km, als men er van uitgaat, dat het sinaal na weerkaatsing op de plaats, waar het weer bij de aarde komt, door tropo-condities nog enkele honderden kilometers verder komt. voor qso's over nog grotere afstand houdt deze theorie geen stand. de meest waarschijnlijke theorie gaat er van uit, dat es-wolken niet altijd horizontaal liggen, maar vaak tot 35 graden zijn gekanteld. de reflectie van het signaal tegen zo'n wolk - die wel 100 km groot kan zijn - kan de afstand tussen twee stations die elkaar kunnen ho- ren, aanzienlijk vergroten. houd oren en ogen open. ======================= wie naar aanwijzingen zoekt voor sporadic e op 144 mhz en het ont- staan van es-wolken, moet de 28 en 50 mhz-band plus de tv-kanalen in band 1 monitoren. komen daarvandaan op korte tot middelgrote afstand luide signalen (of beelden) binnen, dan mag men uitgaan van het aanwezig zijn van een es-wolk. wordt de ,,skip'' (afstand) van de signaalbron tot de ontvanger steeds korter, dan is er sprake van een sterker wordende ionisering van de es-wolk. op 144 mhz is het zinvol rond de aanroepfrequentie 144.300 mhz te luisteren. stations, die zich bevinden op ongeveer gelijke afstand van de (op halve afstand hangende) es-wolk, kunnen dan met elkaar qso's voeren. die signalen weerkaatsen dan relatief vlak tegen de es-wolk. ----pi4vrz/a--- met relayering in limburg, kagerland en friesland--- zijn in de fm - omroepband zuid-europese stations te horen, dan is een sporadic e-opening waarschijnlijk al aan de gang of op korte termijn te verwachten. ook het meekijken met een dx-cluster in packet kan nuttige informa- tie verschaffen over hoe de ,,duct'' ligt. vertaling/bewerking/aanvulling: pe1oph theo. 24/05/2000. -pi4vrz/a--- met relayering in limburg, friesland en kagerland- u heeft gekeken naar het telex (rtty) bulletin van pi4vrz/a, dit bulletin wordt wekelijks uitgezonden zoals in de koptekst is vermeld. heeft u berichten die in dit bulletin kunnen worden verwerkt neem dan contact op met pi4vrz/a . 1) vrza-zendstation telefoon (beantwoorder) 055-5792097 2) vrza-zendstation faxapparaat 055-5792337 3) vrza-zendstation e-mail pi4vrz(a)vrza.org 4) vrza-zendstation packet pi4vrz(a)pi8apd ********* DISCLAIMER ********* De informatie in dit e-mail-bericht is uitsluitend bestemd voor de geadresseerde. Verstrekking aan en gebruik door anderen is niet toegestaan. Door de elektronische verzending van het bericht kunnen er geen rechten worden ontleend aan de informatie. ========================================================================== Wilt u de ontvangst stopzetten stuur dan een mail vanaf het adres waarvan u zich heeft geabonneerd naar: listman@qth.vrza.org Zet in het subject van de mail: unsubscribe rtty-bul of gebruik deze link: mailto:listman@qth.vrza.org?subject=unsubscribe%20rtty-bul ==========================================================================