r t t y - b u l l e t i n xx ------------------------- xxxx xxxxxx wekelijks bulletin van pi4vrz/a xxx xxx landelijk zendstation van de vrza, xxx xxx de vereniging van radio zend amateurs xxx vrza xxx q t h : apeldoorn - regio 05 xxx xxx locator : cm 70 b - jo22xf xxx xxx frequenties apeldoorn: 7.045 mhz lsb, xxxxxx 145.250 mhz en 433.575 mhz. fm rondstralend xxxx relais limburg : 144.775 en 433.250 mhz vert. xx relais kagerland: 145.225 mhz fm rondstralend -------- pi4vrz/a datum : zaterdag 4 juni 2005 -------- redactie : michiel pe1scm dit bulletin wordt uitgezonden met een snelheid van 50 baud en een toonshift van 170 hz (1275 - 1445 hz) en op 40 meter in fsk/lsb ---- pi4vrz/a -- met relayering bij pa5wim, pi4kgl -- pi4vrz/a ---- in dit bulletin: ---------------- - van de redaktie - 50 jaar video-registratie - het rem eiland is te koop - colofon ---- pi4vrz/a -- met relayering bij pa5wim, pi4kgl -- pi4vrz/a ---- van de redaktie --------------- goedenmorgen beste meeschrijvers, fijn dat u er allemaal weer bent. vandaag heb ik de eer om weer eens een leuk stuk tekst voor u te mogen schrijven. en ik wilde weer eens de geschiedenis in duiken, dit keer met een onderwerp dat overigens slechts zijdelins met ons aller hobby te maken heeft: de ontwikkeling van de video- recorder. die overigens wel weer bij atv-amateurs gebruikt wordt. ik wens u allen veel meeschrijfplezier, een hopelijk ongestoorde ontvangst en daarna veel leesplezier. 73es, michiel pe1scm ---- pi4vrz/a -- met relayering bij pa5wim, pi4kgl -- pi4vrz/a ---- 50 jaar videoregistratie ------------------------ ongeveer 50 jaar geleden werd het mogelijk om televisiebeelden op magneetband op te nemen. hoewel tegenwoordig niet meer uit het da- gelijks leven weg te denken, was het vroeger niet zo vanzelfspre- kend dat je bijvoorbeeld gemiste televisieuitzendingen later nog kon bekijken. hoewel ik zelf nog niet zo oud ben, 27 jaar, kan ik mij uit mijn jeugd nog goed herinneren dat de eerste videorecorder in mijn ou- derlijk huis kwam. het was een betamax van sony, een voor die tijd een zeer geavanceerd apparaat met een prima beeldkwaliteit. in die tijd kostte het apparaat veel geld en er werd bij ons thuis dan ook alleen gebruik van gemaakt in speciale gevallen. mijn ouders bewaarden een aantal programma's op video voor als ik of mijn jong- ere broer ziek waren. op andere tijdstippen mochten we eigenlijk nooit video kijken... de recorder is overigens lang meegegaan, en heeft het pas recentelijk opgegeven. een snelle tijdsrekening: 2003 - 1984 is 19 jaar! maar goed, terug naar de geschiedenis. in 1955 introduceerde de bbc de eerste longitudinale videorecorder, genaamd de vera. deze afkor- ting stond voor vision electronic recording apparatus. het was geen succes, want er kon wel een tv-programma mee opgenomen worden, maar het systeem verslond maar liefst 20 kilometer(!) band per uur. dat is overigens ook de reden dat in die tijd de nederlandse televisie stichiting (nts) en de rijksvoorlichtingsdienst (rvd) nog maar even doorgingen met het principe van tele-recording. hierbij worden beelden gefilmd vanaf een beeldbuis voor archief-doeleinden. de eerste praktische videorecorder werd in 1956 door american ampex corporation uitgebracht. deze recorder, een uitvinding van ampex- employe charles ginsberg, omzeilde het probleem van hoge bandsnel- heid en het daaraan verbonden kilometers bandgebruik, door een systeem van roterende koppen (transverse scan of quadsysteem). in feite hebben, zoals bij de meeste uitvindingen, meerdere mensen hieraan gewerkt. hieronder was onder andere ray m. dolby, die later bekend is geworden door zijn ruisonderdrukkingssysteem en de crew van het 3m-laboratorium. eeb nauwe samenwerking tussen ampex en 3m leidt in 1956 tot de pro- duktie van de eerste (commerciele) magnetische videoband: scotch 179, een 2-inch band. het 2-inchformaat heeft het tot aan de komst van de kleurentelevisie uitgehouden, daarna kwam het 1-inch b-for- maat, gevolgd door 1-inch c-formaat. tape-formaten kwamen en gingen. analoog aan de professionele ont- wikkeling voor de omroep vond - gebaseerd op hetzelfde grondbegin- sel - toepassing hiervan in huiskamerapparaten plaats. uit het helical-scan systeem (een verwijzing naar de manier waarop het op- pervlak van de band door de koppen wordt afgetast) ontwikkelden zich later systemen als vcr/vcc (philips v-2000), vhs, beta, u-matic plus nog een handvol andere systemen die merendeel maar kort hebben bestaan. ook de meeste van bovengenoemde systemen hebben al jaren geleden het loodje gelegd. beta is nog een tijd blijven bestaan en wordt nu nog gebruikt in de vorm van betacam en betacam sp (digitaal). dit zijn de professionele normen van betamax, wat vroeger het systeem voor thuis was. zoals gezegd, mijn ouders hadden er vroe- ger eentje. en ook v-2000 van philips ken ik uit de eerste hand, aangezien mijn grootouders er eentje van hadden. het mooie aan dat systeem was dat je de tape kon omkeren en op die manier 8 uur op 1 band kwijtkon. die tapes waren overigens wel schreeuwend duur en ik heb er in het verleden meerdere malen eentje zien breken. overigens was die ge- lukkig dan nog wel uit de recorder te krijgen. dat min of meer het voordeel van een top-loader zoals mijn opa hem had. ook dat appa- raat is eigenlijk langer meegegaan dan je zou verwachten. op zich deed hij het nog prima toen hij weg ging, er waren gewoon geen tapes meer voor te krijgen... ---- pi4vrz/a -- met relayering bij pa5wim, pi4kgl -- pi4vrz/a ---- nostalgie --------- maar goed, dat wat betreft het recente verleden. we gaan een stukje verder terug, met een paar markante gevallen uit de beginperiode van de videorecorder. time-delay center de eerste ampex-videorecorders (type vrx-1000) waren aanvankelijk alleen bedoeld om het tijdsverschil tussen de amerikaanse oost- en westkust te overbruggen. aan creatieve inzet, bijvoorbeeld voor het maken van een programma, werd in 1956 nog niet gedacht. de eerste 16 stuks hiervan zijn door cbs gekocht voor inrichting van zogenaamde 'time-delay centers' in chicago, denver en los angeles. de bedrijfsleiding van ampex schatte bij aanvang dat men in vijf jaar ongeveer 100 stuks studio-apparaten (kosten toender- tijd 75.000 dollar per stuk) over de hele wereld zou verkopen. het werden er 14.000 in 25 jaar. splicing-systeem het gebrek aan montage-mogelijkheden werd door iedereen in het begin als een groot nadeel gevoeld. waaron kon de tape van een ge- luidsrecorder wel, en die van een videorecorder niet worden ge- plakt? het antwoorden zit hem in het verschil tussen de methodes van beschrijving van de tape. een audiorecorder gebruikte longi- tudinale beschrijven (dus in de tape-richting) en de videorecorder gebruikt transverse scan (helical scan, met schuine sporen op de tape). derhalve werd an he eind van de jaren 50 een splicing-systeem ont- wikkeld waarbij de videoband in een oplossing van carbonyl-ijzer werd gedoopt. hierdoor waren de vieosporen en edit-pulsen zichtbaar te maken. er werd een soort 'plakblok' ontwikkeld waarbij het - zij het moeizaam - mogelijk was om lassen te maken. dit moest dan wel gebeuren bij een soorbreedte van slechts 10 mil bij een onder- linge afstand van 5 mil. uiteindelijk lukte het om niet alleen met een scheermesje in de 5 mil te snijden, maar door het zichtbaar maken van alle tracks ook in de vertikale intervals. kort hierop werd 'edit-pulsing' uitgevonden, waardoor scene-over- gangen makkelijker teruggevonden kon worden. in 1958 bouwde ampex bij alle studio-machines standaard een tape-splicer in, bij aflevering keurig voorzien van een rolletje splicing-tape. koppen-opslag de eerste prototypes van de vrs-1000 waren niet voorzien van een automatische servo voor positionering van de koppen-penetratie (een zogenaamd controlespoor). derhalve werden van belangrijke pro- gramma's bij de rvd, zoals bijvoorbeeld van staatsbezoeken, niet alleen de banden, maar ook vaak de koppen hiervan opgeslagen. hier- door kon men er zeker van zijn dan deze altijd weer worden konden afgespeeld. verdere ontwikkelingen in 1960 werd de mechanische montage achterhaald door de komst van de elektrische montage, in 1962 gevolgd door frame voor frame animatie en in 1970 door ebu- en smpte-tijdcode. hiervan, en van afgeleiden, wordt nog steeds gebruik gemaakt. tot slot -------- in de jaren erop werd nog zeer veel doorontwikkeld aan de video- recorders, totaan de vhs-apparaten zoals we die ten heden dagen allemaal kennen. en ook die apparaten zijn eigenlijk al weer ver- ouderd, nu de disc-gebaseerde digitale opnames al zeer in trek en ook betaalbaar beginnen te worden. en toch, er bestaan al dvd-gebaseerde camcorders. ze worden nog relatief weinig gebruikt en bij harde schokken hebben ze zeker nog wat nadelen. de kwaliteit is echter wel geweldig. maar dat geldt gelukkig ook nog voor videoband, zeker als er van de dv-standaard gebruik gemaakt wordt. video is een uitvinding, die net als veel andere dingen, ons dage- lijks leven behoorlijk heeft veranderd in de afgelopen vijftig jaar. hoe zal het verder gaan? ---- pi4vrz/a -- met relayering bij pa5wim, pi4kgl -- pi4vrz/a ---- het rem eiland is te koop ------------------------- wie de nederlandse omroepgeschiedenis een beetje kent, zal onge- twijfeld de oren spitsen als het rem eiland wordt genoemd. het rem- eiland is een rood-wit geblokt gebouw dat staat op zes hoge zwarte palen. het lijkt op een klein booreiland zonder boorinstallaties. het staat op 10 km uit de kust in de noordzee en is bij helder weer van scheveningen tot zandvoort aan de horizon te zien. het eiland is momenteel nog in gebruik als onderzoekslocatie van rijkswater- staat, maar die wil er van af, omdat een half miljoen per jaar voor een nauwelijks gebruikte meetpost toch wel erg veel geld is.... het rem eiland kent een roerig verleden. het werd in 1963 gebouwd door de reclame exploitatie maatschappij. op het platform stond een tachtig meter hoge zendmast, waarmee een commerciele radio- en tv- zender uitzond en in grote delen van nederland te ontvangen was: tv en radio noordzee. omdat het platform net buiten de driemijlszone in zee was gebouwd stond de zendmast in internationale wateren en werd op die manier het nederlandse verbod op televisiereclame omzeild. met programma's als "mr. ed, het sprekende paard", "zorro", en "the saint" werd tv noordzee een veel bekeken zender die door de reclame-inkomsten ook commercieel een succes werd. de regering liet het er echter niet bij zitten en wijzigde in ijltempo de wet, zodat het rem eiland alsnog in nederlandse wateren stond. op 17 december 1964 werd met een inval op het rem eiland een einde gemaakt aan de uitzendingen. uit de erfenis van de rem kwam echter wel een nieuwe publieke om- roep voort: de tros. voor wie meer wil weten: kijk op http://www.icce.rug.nl/ (tilde) soundscapes/volume01/van_rem_naar_tros.html hier staan geluidsfragmenten van uitzendingen, maar ook verhalen en foto's van de ontruimingsactie. ---- pi4vrz/a -- met relayering bij pa5wim, pi4kgl -- pi4vrz/a ---- u heeft gekeken naar het telex (rtty) bulletin van pi4vrz/a. heeft u berichten die in dit bulletin kunnen worden verwerkt, neem dan contact op met pi4vrz/a: 1) telefoon (beantwoorder): 055-5792097 2) faxapparaat : 055-5792337 3) e-mail (alle operators): pi4vrz(a)vrza.org 4) packet : pi4vrz(a)pi8apd -- pi4vrz/a --------- we schakelen nu over op fone ----------------