Propagatie verwachting

Op 3 juli produceerde nieuwe zonnevlek AR2838 de eerste X-klasse zonnevlam sinds sept. 2017. NASA’s Solar Dynamics Observatory registreerde de extreme ultraviolette flits.

Een puls van X-stralen ioniseerde de top van de atmosfeer van de aarde, waardoor een korte golf radio black-out ontstond boven de Atlantische Oceaan: black-out kaart. Zeelieden, piloten en radioamateurs hebben misschien ongewone propagatie-effecten onder 30 MHz net na 1429 UT opgemerkt. Ondergetekende merkte enkele minuten een radio ‘black-out’, tijdens de Marconi Mermorial CW Contest op de korte golf.

X-flares zijn de sterkste soort zonnevlammen. Ze zijn meestal verantwoordelijk voor de diepste radio ‘black-outs’ en de meest intense geomagnetische stormen. Dit is de eerste X-flare van de jonge zonnecyclus 25. Er liggen er meer in het verschiet. Tijdens de vorige zonnecyclus (zonnecyclus 24) produceerde de zon er 49. Voorspellers denken dat zonnecyclus 25 minstens zo actief zal zijn. We kunnen dus nog tientallen X-flares verwachten als de zon het zonnemaximum nadert in het jaar 2025.

Gisteren barstte dus zonnevlek AR2838 door het oppervlak van de zon en ontketende prompt de sterkste zonnevlam in 4 jaar, een explosie van X1,5-klasse. Zo snel als hij verscheen, is de zonnevlek alweer verdwenen. Op 4 juli draaide hij over de noordwestelijke rand van de zon, en de komende twee weken zal hij de achterkant van de zon passeren. Als AR2828 zichzelf in stand houdt, zal hij eind juli weer roteren in het zicht van de aarde.

De X-flare van 3 juli deed iets zeldzaams. “Hij verstoorde al mijn instrumenten”, zegt Rob Stammes, die een observatorium voor ruimteweer op de Lofoten in Noorwegen beheert. De vlam veroorzaakte een radio-uitbarsting, een ionosferische storing, een golf van elektrische stromen in de grond, en een afbuiging van het plaatselijke magnetische veld van het observatorium. Dit alles is te zien in de onderstaande grafiek.

Op al zijn instrumenten een effect van een grote uitbarsting van de zon. Een plotselinge ionosferische storing op de VLF-band, de eerste in vele jaren. Een radio-uitbarsting op de korte golf en de VHF-ontvangers. Op de magnetische declinatie en grondstroom een opvallende verstoring, door straling en dat is zeldzaam.

Bron: https://spaceweather.com/

73, Jaap Verheul PA3DTR